Ofurmáni verður í nótt

Fyrsta fulla tungl ársins 2018 verður í nótt, aðfaranótt 2. janúar, kl. 02:24 og verður tunglið jafnframt nálægasta fulla tungl ársins og telst því vera ofurmáni samkvænt (sic) nútímaskilgreiningu orðsins.
(Tilvitnun lýkur.)

Skilgreiningin sem þarna er gefin er misvísandi, en það er aukaatriði. Heitið "ofurmáni" er hugarsmíð stjörnuspekings að nafni Richard Nolle sem setti hana fram árið 1979 og tengdi fyrirbærið við jarðskjálfta, eldgos og fleiri náttúruhamfarir. Það tilheyrir því stjörnuspeki en ekki stjörnufræði. Að sögn Nolles verða 4-6 ofurmánar á ári hverju. Þetta hefur áður verið útskýrt á þessu vefsetri í eftirfarandi greinum

http://www.almanak.hi.is/ofurmani.html

http://www.almanak.hi.is/ofurman2.html

Hér skulu aðeins nefnd atriði sem snerta "ofurmánann" 2. janúar. Fjarlægð tungls við tunglfyllinguna verður 356 602 km reiknað frá jarðarmiðju, en heldur minni reiknað frá Reykjavík (352 122 km). Meðalfjarlægð tungls frá jarðarmiðju er 385 000 km. Tungl verður vissulega óvenju nærri jörðu í byrjun janúar og sýnist því stærra en venjulega. Munurinn er þó ekki eins mikill og ætla mætti af nafngiftinni "ofurmáni". Tunglið mun sýnast 8% stærra að þvermáli en það hefði sýnst við meðalfjarlægð, og birtan af því verður 17% meiri. Hliðstæð birtuaukning fengist við að setja 47 W glóþráðarperu í stað 40 W peru.Ólíklegt er að svo lítill munur veki sérstaka athygli. Um miðjan vetur er fullt tungl alltaf hátt á lofti og áberandi á nóttunni.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Viðbót 5. jan. 2018.

Í útreikningunum hér að ofan var ekki tekið tillit til þess að í byrjun janúar eru jörð (og tungl) nær sól en venjulega og tunglið því bjartara en ella. Eins og sést á bls. 7 í almanakinu var sól næst jörðu 3. janúar, aðeins degi eftir tunglfyllinguna. Sé tekið tillits til þessa reiknast birta tunglsins 21% meiri en að meðaltali. (Í samlíkingunni við glóþráðarperu ætti vattafjöldi bjartari perunnar að hækka úr 47 í 48.) Það er ekki oft að þetta þrennt fari saman, eða því sem næst: tunglfylling, tunglnánd og sólnánd. Síðast gerðist það 8. janúar 1974, og næst mun það gerast 13. janúar 2036.

Þ.S. 1.1. 2018. Viðbætur 3.1. og 5.1. 2008.