Hver var Zwicky?



    Fritz Zwicky (1898-1974) var stærðfræðingur og eðlisfræðingur. Faðir hans var svissneskur en móðirin tékknesk. Zwicky flutti frá Sviss til Bandaríkjanna árið 1925 og starfaði eftir það hjá Tæknistofnun Kalíforníu (Caltech). Hann gerði margar merkar uppgötvanir, en þar sem hann var hrokafullur og erfiður í umgengni var ekki hlustað á hann sem skyldi. Hann varð fyrstur til að setja fram kenninguna um hulduefni til að skýra hreyfingar vetrarbrauta. Einnig varð hann fyrstur til að uppgötva að vetrarbrautir mynda þyrpingar. Hann bjó til heitið "súpernóva" um sprengistjörnur og gat þess til, að þær mörkuðu þróun venjulegra stjarna yfir í nifteindastjörnur. Zwicky spáði því að vetrarbrautir gætu myndað þyngdarlinsur og þannig sveigt ljósið sem berst frá fjarlægum vetrarbrautum til jarðar. Þetta var staðfest árið 1979, en þá var Zwicky látinn.

   Zwicky átti heiðurinn af ýmsum tæknilegum uppgötvunum, þar á meðal þotuhreyflum sem voru svo veigamikið framlag fyrir flugher Bandaríkjanna að honum hlotnaðist fyrir það heiðursmerki (Medal of Freedom).  Alls  var hann skráður fyrir 50 einkaleyfum. Eitt af smástirnunum  ber hans nafn (1803 Zwicky), og sömuleiðis gígur á tunglinu.  
 
   Fáir vita að Zwicky varð fyrstur til að senda hlut frá jörðu út í geim, á braut um sólina. Þetta var árið 1957, hálfum mánuði eftir að Sovétríkin skutu gervitunglinu Sputnik 1 á braut um jörðu. Zwicky hafði umsjón með skoti eldflaugar af Aerobee gerð. Í oddi eldflaugarinnar hafði hann látið koma fyrir litlum skutli og sprengihleðslu. Þegar eldflaugin hafði náð 150 km hæð flaug skutullinn út í geiminn með lausnarhraða frá jörðu. Zwicky kallað þetta gerviloftstein.
 

Þ.S. 2.1. 2022. Síðasta viðbót 15. 4. 2022


Forsíða