Hvar eru segulskaut jaršar?

    Flestir vita aš įttavitar sżna ekki rétta noršurstefnu. Frįvikiš nefnist misvķsun og er breytilegt eftir staš og tķma. Ķ almanakinu hefur ķ mörg įr veriš birt kort sem sżnir misvķsun į Ķslandi. Kortiš sżnir žó ašeins mešalgildi misvķsunar žegar įhrif segulmagnašra jaršlaga og skammtķma truflana er sleppt. Žau įhrif geta numiš mörgum grįšum. Af žvķ mį ljóst vera aš įttavitar sżna ekki nįkvęmlega stefnuna til segulskauts jaršar. En meš žvķ aš fylgja stefnu įttavitans geta menn nįlgast žęr slóšir žar sem segulskautiš er. Ķ nįmunda viš skautiš verša hefšbundnir įttavitar óįreišanlegir og sérstök tęki žarf til aš finna sjįlft segulskautiš žar sem įttavitastefnan er lóšrétt. Aš finna žann staš er žó miklum erfišleikum bundiš žvķ aš stefnan er nįlęgt lóšréttu į stóru svęši sem žar aš auki er illa ašgengilegt, į hjara veraldar. Žaš eykur į vandann aš segulskautiš er ekki kyrrt heldur į stöšugri ferš, bęši ķ dagsveiflu sem er hįš rafstraumum ķ hįloftunum og flytur skautiš oft tugi kķlómetra frį mešalstöšu, og langtķmahreyfingu sem lķka er breytileg, en hefur fariš vaxandi į sķšustu įratugum og nemur nś 40-50 km į įri. Žetta hefur įhrif į misvķsunina, einkanlega ķ nįnd viš segulskautiš. Męlingar hérlendis hafa sżnt minnkandi misvķsun.  Žegar fyrsta segulkortiš var birt ķ almanakinu, įriš 1971, fór misvķsunin minnkandi um eina grįšu į 15 įrum. Frį sķšustu aldamótum hefur minnkunin veriš um žaš bil fjórfalt hrašari. Enga stökkbreytingu er aš sjį um sķšustu aldamót, eins og ętla mętti af blašafréttum, en greina mį tvęr žrepaskiptingar frį upphafi męlinga 1957 (sjį lķnurit nešst). Kanadamenn hafa nokkrum sinnum gert śt leišangra til aš stašsetja segulskautiš, sķšast įriš 2007. Ķ byrjun 20. aldar var skautiš į nyrsta odda Kanada, Boothiaskaga, en hefur sķšan fęrst til noršurs og vesturs yfir eyjar noršan meginlandsins og er nś langt śti į ķsbreišu Noršur-Ķshafsins, į aš giska viš 84° noršlęgrar breiddar og 120° vestlęgrar lengdar. Lauslega reiknaš er stašurinn um 500 km noršvestur af Ellesmere-eyju, 900 km frį Gręnlandi og 500 km frį noršurheimskautinu.

    Syšra segulskautiš er einnig į ferš. Žaš var į Sušurskautslandinu į įrunum fyrir 1980 en er nś komiš um 200 km śt fyrir ströndina ķ įtt aš Įstralķu, nįlęgt 64° sušlęgrar breiddar og 137° vestlęgrar lengdar. Sį stašur er um 2800 km frį sušurskauti jaršar og er žvķ miklu fjęr sušursheimskautinu en nyršra segulskautiš er frį noršurheimskautinu. Misręmiš stafar af žeim ójöfnum sem eru ķ segulsviši jaršar, sérstaklega nįlęgt yfirborši hennar. Ķ nokkurri fjarlęgš frį jöršu fęr svišiš į sig reglulegri mynd og lķkist žį meira sviši segulstangar sem sęti ķ jöršinni mišri. Til aš lķkja sem best eftir segulsviši jaršar žyrfti stöngin aš hallast um 10° frį jaršmöndlinum į žann veg aš segulskaut yršu nįlęgt 80° breiddar og 72° vestlęgrar lengdar į noršurhveli jaršar og viš 80° breiddar og 108° austlęgrar lengdar į sušurhvelinu, ž.e. nįkvęmlega andfętis hvort öšru, um 1100 km frį heimskautunum. Žessi segulskaut, sem kalla mętti mišsegulsskaut, eru mun mikilvęgari en hin skautin frį sjónarmiši vķsindamanna, žótt žau séu sjaldan sżnd į landakortum. Nyršra mišsegulskautiš er nś į Ellismere eyju, um 800 km frį žvķ segulskauti sem fyrr var nefnt, žar sem segulstefnan er lóšrétt. Mišsegulsskautin fęrast til meš tķmanum vegna breytinga ķ išrum jaršar, en sś hreyfing er hęgfara, ašeins 5-6 km į įri. Hįmark noršurljósa er 2-3000 km frį nyršra mišsegulskautinu svo aš lega noršurljósabeltisins tekur hęgfara breytingum. Hiš sama gildir um hlišstęš ljós į sušurhveli jaršar ("sušurljósin").

    Hér fyrir nešan eru tvęr myndir sem sżna fęrslu nyršra segulskauts fram til 2007 og įętlaša fęrslu fram til 2020.

 



                           

Žessi mynd er śr vefsķšunni
 https://en.wikipedia.org/wiki/North_Magnetic_Pole


 

Myndin sżnir hvernig segulstefna į Ķslandi hefur breyst milli įra frį upphafi męlinga ķ segulmęlingastöš Raunvķsindastofnunar Hįskólans, frį um žaš bil 4 bogamķnśtum į įri ķ 18 mķnśtur įri (ž.e. frį 0,07 grįšum ķ 0,3 grįšur į įri). Lķnurit: Gunnlaugur Björnsson.


Ž.S. Sett į vefinn ķ mars 2012. Sķšasta višbót 9. 2. 2019.

  Almanak Hįskólans