Dauf stjarna finnst í grennd við sólkerfið

    Nýlega birtist grein í tímaritinu Astrophysical Journal þar sem bandaríski stjörnufræðingurinn Kevin Luhman lýsti könnun sem hann hafði gert á stjörnumælingum í innrauðu ljósi. Yfirgripsmestu mælingarnar á þessu sviði voru gerðar úr gervitunglinu WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) á árunum 2009-2011. Með þeim mælingum höfðu greinst um það bil hundrað brúnir dvergar, en það eru stjörnur sem eru of efnislitlar til að geta skinið sem sólir, þar eð hitinn í iðrum þeirra er of lítill til að kjarnorka leysist úr læðingi. Þar sem yfirborðshiti þessara stjarna er lágur skína þær fremur í innrauðu ljósi en sýnilegu. Brúnu dvergarnir reyndust mun færri en menn höfðu búist við, og er svo að sjá að einungis ein af hverjum sjö stjörnum í nágrenni sólar (og jarðar) sé þessarar gerðar. Luhmann einbeitti sér að því að finna dverga sem sýndu tiltölulega hraða hreyfingu á himinhvolfinu og væru þess vegna líklegir til að vera nálægt sólkerfi okkar. Einn dvergurinn reyndist mjög nærri, aðeins 6,6 (± 0,5) ljósár frá jörðu. Aðeins fjórar þekktar stjörnur eru nær en þetta: þrjár sem fylgja Alfa í Kentárnum (Mannfáki), og Barnardsstjarna í Naðurvalda. Þessi nýfundni, brúni dvergur gengur undir nafninu WISE 1049-5319, en hefur einnig fengið nafnið Luhman 16. Nánari athugun hefur leitt í ljós að dvergur þessi er tvístirni og er önnur stjarnan talsvert bjartari en hin. Bilið milli stjarnanna tveggja er um þrisvar sinnum meiri en fjarlægðin milli jarðar og sólar, og umferðartími þeirra hvorrar um aðra er um 25 ár. Það svarar til þess að samanlagt efnismagn beggja hnatta sé 1/25 af efnismagni sólar. Þetta eru þó aðeins bráðabirgðaniðurstöður. Engar mælingar hafa enn verið gerðar á því sýnilega ljósi sem þetta tvístirni gefur frá sér og því ekki unnt að bera ljósaflið saman við ljósafl sólar eins og gert er í töflu um nálægar stjörnur í Almanaki Háskólans. Samkvæmt einni heimild er yfrborðshiti Luhman 16 um 1300° (sjá http://www.johnstonsarchive.net/astro/nearstar.html) en tölur um massa í sömu heimild eru vafasamar.

Þ.S. 17.9. 2013