Geislunareiningar


Geislavirkni

1 bekerel (becquerel, Bq) = geislavirkni efnismagns sem ein kjarnasundrun verður í á hverri sekúndu.
1 kúrí (curie, Ci) = 3,7 ∙ 1010 Bq. Eitt gramm af radíni (radium) hefur geislavirkni sem er mjög nálægt einu kúrí.

Geislaskammtur (raffræðilegur)

1 röntgen (R) = sá skammtur röntgengeisla eða gammageisla sem í lofti leiðir til myndunar rafa (jóna) sem hafa til samans hleðsluna 2,58 ∙ 10-4 kúlomb af hvoru formerki fyrir sig (+/-) í hverju kílógrammi lofts. Þessi eining (röntgen), sem miðast við áhrifin á loft, er fremur ófullkominn mælikvarði á álagið á aðra hluti. (1 kúlomb er rafhleðslan sem straumurinn 1 amper flytur fram hjá hverjum stað í leiðara á hverri sekúndu.)

Geislaskammtur (orkufræðilegur)

1 grei (gray, Gy) = sá skammtur hvers kyns geislunar sem veldur því að hvert kg efnis tekur í sig geislaorku sem nemur
1 júl (Gy = J/kg.)
1 rad = 0,01 Gy. Fyrir röntgengeislun og gammageislun á efni mannslíkamans svarar 1 rad nokkurn veginn til 1 röntgen. Geislaþol líkamans í rad er misjafnlega mikið eftir því hver geislunin er. Þannig veldur 1 rad af alfaögnum og hraðfara nifteindum um það bil tuttugu sinnum meiri skaða líffræðilega séð en 1 rad af röntgengeislum, gammageislum eða betageislum.

Geislaálag

1 sívert (sievert, Sv) = það geislaálag hvers kyns geislunar sem hefur ámóta líffræðileg áhrif og skammturinn 1 grei af röntgengeislum eða gammageislum. Algengt geislaálag á mannslíkamann frá náttúrulegu umhverfi er 0,002-0,003 Sv (2 -3 millisívert) á ári. Á Íslandi er þetta álag með því minnsta sem þekkist, um 0,001 Sv á ári. Yfirleitt er ekki talin þörf á sérstökum varúðarráðstöfunum ef álagið er undir 0,02-0,5 Sv  á ári (markið er breytilegt eftir líkamshlutum). Áhrifa hefur orðið vart á ungbörn og fóstur við 0,1 Sv á allan líkamann. Snögg geislun sem nemur 0,25 Sv á allan líkamann, hefur sjaldan merkjanleg áhrif, en 3-7 Sv er banvænn skammtur.
1 rem = 0,01 Sv.

Þ.S. 3. 6. 2022 (Að mestu úr Íslandsalmanaki 1998)


Forsíða